ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ସୁରକ୍ଷା ବିଲ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦୀର୍ଘ ଦିନଧରି ଅଟକି ରହିଥିବା ଡିଜିଟାଲ ପର୍ସନାଲ ଡାଟା ପ୍ରୋଟେକ୍ସନ ବିଲ୍ ୨୦୨୩ ଗୁରୁବାର ସଂସଦରେ ଆଗତ ହୋଇଛି। ଏହି ବିଲ୍ର ତଥ୍ୟ ପରିଚାଳନା ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କରୁଥିବା ସଂସ୍ଥାର ଦାୟିତ୍ୱ ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଅଧିକାର ରଖାଯାଇଛି। ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରୁଥିବା ସଂସ୍ଥାଉପରେ ସର୍ବାଧିକ ୨୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଜରିମାନା ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଜରିମାନା ଆଦାୟ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ରହିଛି। ଏହି ବିଲ୍ ଆଇନରେ ପରିଣତ ହେବା ପରେ ଏହାର ନିୟମ ଭାରତ ଭିତରେ ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ଲାଗୁ ହେବ। ଯଦି କୌଣସି ବାହ୍ୟ କମ୍ପାନୀ ବା ସଂସ୍ଥା ଭାରତରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ସାମଗ୍ରୀ କିମ୍ବା ସେବା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରେ, ତେବେ ଏହି ନିୟମ ଭାରତ ବାହାରେ ଥିବା ସେହି କମ୍ପାନୀ କିମ୍ବା ସଂସ୍ଥା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଲାଗୁ ହେବ।
ଡାଟା ସୁରକ୍ଷା ବିଲ୍ର ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ
ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଡାଟା ସହିତ କାରବାର କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଏପରିକି ଡାଟା ଏକ ତୃତୀୟ-ପକ୍ଷ ଡାଟା ପ୍ରୋସେସର ସହିତ ଷ୍ଟୋର୍ ହୋଇଛି।
ଡାଟା ଲିକ୍ ହେଲେ କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକୁ ଡାଟା ପ୍ରୋଟେକ୍ସନ୍ ବୋର୍ଡ (ଡିପିବି) ଏବଂ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ଜଣାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ଅଭିଭାବକଙ୍କ ସହମତି ପରେ ହିଁ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପିଲା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ।
କଂପାନିଗୁଡ଼ିକୁ ଜଣେ ଡାଟା ପ୍ରୋଟେକ୍ସନ୍ ଅଫିସର ନିଯୁକ୍ତ କରି ନିଜ ୟୁଜର୍ସଙ୍କୁ ଏହି ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ଭାରତ ବାହାରେ କୌଣସି ଦେଶ କିମ୍ବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଭାରତୀୟଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକୁ ରୋକିବାର ଅଧିକାର କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ରହିବ।
ଡିପିବିର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଆବେଦନର ଶୁଣାଣି ଟେଲିକମ୍ ଡିସପ୍ୟୁଟ୍ ସେଟଲମେଣ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ଆପିଲେଟ୍ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ କରିବେ।
ଡିପିବି ଶପଥ ଅନୁଯାୟୀ ଲୋକଙ୍କୁ ଡକାଇ ଯାଞ୍ଚ କରିପାରିବ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ କାରବାର କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ବହି ଏବଂ ଦସ୍ତାବିଜ ଯାଞ୍ଚ କରିପାରିବ।
ଉଲ୍ଲଂଘନର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଗମ୍ଭୀରତା, ପ୍ରଭାବିତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟାର ପ୍ରକାରକୁ ବିଚାର କରିବା ପରେ ଡିପିବି ଜରିମାନା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବ।
ଯଦି ଡିପିଡିପି ବିଲର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୁଇଥରରୁ ଅଧିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରାଯାଏ, ତେବେ ମଧ୍ୟସ୍ଥିଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଡିପିବି ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇପାରେ।
ଡାଟା ଲିକ୍ ରିପୋର୍ଟ କରିବାରେ ବିଫଳତା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା କିମ୍ବା ଡିପିବିର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଉଲ୍ଲଂଘନ ବିଷୟରେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ଅବଗତ କରିବାରେ ବିଫଳହେବା ପାଇଁ ୨୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରିମାନା ହୋଇପାରେ।
ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଅଧିକାର
• ଭାରତ ଭିତରେ କିମ୍ବା ବାହାରେ ଥିବା ଡାଟା କେବଳ ସ୍ପଷ୍ଟ, ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ସହିତ ସ୍ପଷ୍ଟ ସହମତି ପରେ ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରକ୍ରିୟା କରାଯିବ; ଭାରତ ବାହାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ କାରଣ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
• ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଡାଟା ପ୍ରକ୍ରିୟା କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସମ୍ମତି ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିପାରିବେ, ଯାହା ପରେ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକୁ ତୁରନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ପ୍ରୋସେସିଂ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ପଡିବ ଏବଂ ଏହାର ବିବରଣୀ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
• ସମ୍ମତି ପ୍ରତ୍ୟାହାରର ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ସମ୍ମତି ପ୍ରତ୍ୟାହାର କାରଣରୁ ହୋଇଥିବା କ୍ଷତି ଉପଭୋକ୍ତା ବହନ କରିବେ।
କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକର ଦାୟିତ୍ୱ
କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟାକୁ ପ୍ରୋସେସ୍ କରିପାରିବେ।
ଯେଉଁଥିପାଇଁ ୟୁଜର୍ସଙ୍କ ସହମତି ନିଆଯାଇଛି, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟାକୁ ଟ୍ରାମ୍ପର କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ।
ଯଦି ସରକାର କିମ୍ବା ଏହାର ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ଅଖଣ୍ଡତା କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟର ନିରାପତ୍ତା ସ୍ୱାର୍ଥରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି।
ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ସରକାର କିମ୍ବା ଏହାର ଏଜେନ୍ସିମାନଙ୍କଠାରୁ ଏହି ଆଧାରରେ ମଗାଯାଏ ଯେ ଭାରତରେ ଲାଗୁ ହେଉଥିବା କୌଣସି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଦାୟିତ୍ୱ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଡାଟା ଆବଶ୍ୟକ।
କୌଣସି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅଦାଲତ ଦେଇଥିବା କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତି, ଆଦେଶ କିମ୍ବା ଆଦେଶ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ।
ଡାକ୍ତରୀ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି, ମହାମାରୀ, ରୋଗର ପ୍ରକୋପ ଏବଂ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିପଦ ସମୟରେ ଚିକିତ୍ସା ସହାୟତା କିମ୍ବା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ଆବଶ୍ୟକ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଟା ବିଲ୍କୁ ନେଇ ମୁଖ୍ୟ ଚିନ୍ତା
ବାରମ୍ବାର ଅପରାଧ ଘଟିଲେ ସରକାର ଓ ଏହାର ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିଆଯିବା ଦରକାର ଯେ ଏଭଳି ମାମଲାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଯେ କୌଣସି ତଥ୍ୟକୁ ଅଟକାଇ ପାରିବ।
କେନ୍ଦ୍ର, ବୋର୍ଡ ଏବଂ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ବିଲ୍ରେ ‘ସଦ୍ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ’ରେ ନିଆଯାଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପ’ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଛନ୍ତି।
ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଚିନ୍ତାରେ ଅଛନ୍ତି ଯେ ‘ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସମ୍ମତି’ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ବିପୁଳ ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ବଢ଼ାଇବ।
ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା ଭାବରେ ଏହା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଫରକ ପକାଇବ?
• ଯଦି ଡିଜିଟାଲ ପର୍ସନାଲ ଡାଟା ପ୍ରୋଟେକ୍ସନ ବିଲ୍ ସଂସଦରେ ପାରିତ ହୋଇ ଆଇନରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତେବେ ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା ଭାବରେ ଆପଣଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ କିଛି ନୂଆ ଜିନିଷ ରହିବ। ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଗୋପନୀୟତା ନୋଟିସ୍ ମିଳିପାରେ, ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ‘ମୋ ଡାଟା ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ନାହିଁ’ କହିବାର ବିକଳ୍ପ ରହିବ, ଯଦି ଡାଟାର ଅପବ୍ୟବହାର ହୁଏ ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ସତର୍କ ସୂଚନା ମିଳିବ ଏବଂ ଡାଟା ଦେଖିବା ଏବଂ ସଂଶୋଧନ କରିବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ମିଳିବ। ଯେମିତି…
• ୱେବସାଇଟ୍ ଏବଂ ଆପ୍ସ ଆପଣଙ୍କ ଡାଟା ବ୍ୟବହାର କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଅନୁମତି ମାଗିବେ।
• କମ୍ପାନି, ରାଜନୈତିକ ଦଳ କିମ୍ବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଏକ ଇ-ମେଲ୍ କିମ୍ବା ବାର୍ତ୍ତା ପଠାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଅନୁମତି ମାଗିବେ।
• ନୂଆ ଆଇନ ଲାଗୁ ହେବା ପରେ ଅନଲାଇନ୍ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଡାଟା ଏବଂ ଏହାକୁ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ସେ ବିଷୟରେ କହିବେ।
