ଭାରତ ବିଶ୍ୱ ରସାୟନ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି: ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ମନ୍ତ୍ରୀ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଇଣ୍ଡିଆ କେମ୍ ୨୦୨୪ ଅବସରରେ ‘ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ ଉପରେ ରାଉଣ୍ଡଟେବୁଲ୍‌’ କୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ଆଜି ଶ୍ରୀ ହରଦୀପ ସିଂହ ପୁରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତୀୟ କେମିକାଲ୍ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ୍ କ୍ଷେତ୍ରର ବଜାରର ଆକାର ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା ପ୍ରାୟ ତିନି ଗୁଣ ହେବ ଏବଂ ୨୦୪୦ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତରେ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ ଶିଳ୍ପ ୧ ଟ୍ରିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରେ ପହଞ୍ଚିପାରେ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ଶିଳ୍ପଜଗତର ନେତୃତ୍ୱମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ଶ୍ରୀ ହରଦୀପ ସିଂହ ପୁରୀ ଭାରତର ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ କ୍ଷେତ୍ରର ବିପୁଳ ସମ୍ଭାବନା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। ବାର୍ଷିକ ୨୫ ରୁ ୩୦ ନିୟୁତ ଟନ୍ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଭାରତ ଏସିଆର ତୃତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଅର୍ଥନୀତି ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ବ୍ୟବହାର ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ରହିଛି। ଏହି ବ୍ୟବଧାନ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ନିବେଶ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ବିଶ୍ୱର ଷଷ୍ଠ ବୃହତ୍ତମ ରାସାୟନିକ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଏବଂ ଏସିଆରେ ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଭାରତ ୧୭୫ରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ରପ୍ତାନି କରିଥାଏ, ଯାହା କି ଏହାର ମୋଟ ରପ୍ତାନିର ୧୫% ଅଟେ। କେମିକାଲ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ ବିଶ୍ୱର ତୈଳ ଚାହିଦା ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ ଏବଂ ଭାରତର ସମନ୍ୱିତ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ କ୍ଷମତା ଏହାର ବିସ୍ତାରିତ ବିଶୋଧନ କ୍ଷମତା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀ ପୁରୀ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। ଆକଳନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୦୨୮ ସୁଦ୍ଧା ଚାହିଦା ୨୫୭ ଏମଏମଟିପିଏରୁ ୩୧୦ ଏମଏମଟିପିଏକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହା ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ। ଓଏନଜିସି ଓ ବିପିସିଏଲ ଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗ ଏବଂ ହଳଦିଆ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ ଭଳି ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀ ସହିତ ସରକାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ପ୍ରକଳ୍ପରେ ପ୍ରାୟ ୪୫ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲିଛି। ଅତିରିକ୍ତ ୧୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଚାହିଦାକୁ ପୂରଣ କରିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଭାରତର ନିମ୍ନ କାର୍ବନ ଭବିଷ୍ୟତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ସମାନ। ଏହି ଅଭିଭାଷଣରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାରତର ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ କ୍ଷମତାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ବିଷୟରେ କହିଥିଲେ, ଯାହା ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରାୟ ୨୯.୬୨ ନିୟୁତ ଟନ୍ ରୁ ୪୬ ନିୟୁତ ଟନ୍ କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି ମନ୍ତ୍ରୀ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ, ରସାୟନ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ ନିବେଶ କ୍ଷେତ୍ର (ପିସିପିଆଇଆର୍‌), ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ପାର୍କ ଏବଂ ବୟନ ପାର୍କର ବିକାଶ ସହିତ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ମାର୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ୧୦୦% ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ (ଏଫଡିଆଇ)ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ନୀତି ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ। ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଅର୍ଥନୀତି ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ଉତ୍ପାଦର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧିର ମୁଖ୍ୟ ଚାଳକ ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି। ଯେହେତୁ ଅଧିକ ନାଗରିକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀରେ ପ୍ରବେଶ କରୁଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଉତ୍ପାଦର ଚାହିଦା ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯେଉଁଥିରୁ ଅଧିକାଂଶ ଉତ୍ପାଦ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶକ୍ତି ଉପରେ ସରକାରଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ସମାଧାନର ଚାହିଦା ବଢ଼ାଇବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ଭାରତରେ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ କ୍ଷେତ୍ର ଆସନ୍ତା ଦଶନ୍ଧିରେ ୮୭ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ୧୦% ରୁ ଅଧିକ। ନୂଆ ପିସିପିଆଇଆର ନୀତି ୨୦୨୦ – ୩୫ ଅଧୀନରେ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ମିଳିତ ଭାବେ ୧୦ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା (ପାଖାପାଖି ୧୪୨ ବିଲିୟନ ଡଲାର) ନିବେଶ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି। ରାସାୟନିକ ଶିଳ୍ପ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ, ଯାହା ଜିଡିପିରେ ପ୍ରାୟ ୬% ଯୋଗଦାନ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ୫ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ଭାରତ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ରାସାୟନିକ ରଙ୍ଗ ଏବଂ କୃଷି ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରପ୍ତାନିକାରୀ ଦେଶ, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ରସାୟନ ବିକ୍ରୟର ପ୍ରାୟ ୩% ଅଟେ। ତେବେ ଏହି ଦେଶ କେମିକାଲ୍ ଓ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲର ଏକ ନିଟ୍ ଆମଦାନୀକାରୀ ଦେଶ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରାୟ ୪୫% ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ଇଣ୍ଟରମିଡିଏଟ୍ ପାଇଁ ଆମଦାନୀ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ରହିଛି। ଘରୋଇ ଚାହିଦା ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏହି ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ଏକ ପ୍ରାଥମିକତା ଅଟେ।କୃଷି, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ, ଭିତ୍ତିଭୂମି, ଅଟୋମୋବାଇଲ ଏବଂ ବୟନ ଶିଳ୍ପ ସମେତ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ କେମିକାଲ୍ ଓ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ଶିଳ୍ପର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଉପରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। ସ୍ଥାୟୀତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଆମଦାନୀ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସରକାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ। ସ୍ପେଶାଲିଟି କେମିକାଲ୍ ସେକ୍ଟର , ଯେଉଁଥିରେ ୧୨% ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର (ସିଏଜିଆର) ରହିଛି, ତାହା ମଧ୍ୟ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟକୁ ନୂଆ ରୂପ ଦେଉଛି। ତେବେ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ ଶିଳ୍ପରେ ସ୍ଥାୟୀ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କମ୍ କାର୍ବନ ରଣନୀତି ଜରୁରୀ। ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାରତୀୟ ରାସାୟନିକ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ପୋର୍ଟ ଅଫ୍ ଆଣ୍ଟୱର୍ପ, ପୋର୍ଟ ଅଫ୍ ହ୍ୟୁଷ୍ଟନ୍ ଏବଂ ଜୁରୋଙ୍ଗ ଦ୍ୱୀପ ଭଳି ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ରାସାୟନିକ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ। କ୍ଲଷ୍ଟର ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରି ଫିଡଷ୍ଟକ୍ ଅଂଶୀଦାର କରିବା, ସ୍କେଲର ଅର୍ଥନୀତି ହାସଲ କରିବା ଏବଂ ନବସୃଜନ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରି, ଶିଳ୍ପ ଏହାର ବିକାଶକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିପାରିବ। ଏକ ଦୃଢ଼ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଷୟବସ୍ତୁରୁ ଏବଂ ସମର୍ଥକ ସରକାରୀ ନୀତି ସହିତ ଶ୍ରୀ ପୁରୀ କହିଥିଲେ ଯେ ଭାରତ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଶ୍ୱ ରସାୟନ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ଘରୋଇ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିବେଶକଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ କ୍ଷେତ୍ର ଭାରତର ୫ ଟ୍ରିଲିୟନ ଡଲାର ଅର୍ଥନୀତିରେ ପରିଣତ ହେବା ଏବଂ ୨୦୪୭ ସୁଦ୍ଧା “ବିକଶିତ ଭାରତ” ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯୋଗଦାନ କରିବ ବୋଲି ସେ ବିଶ୍ୱାସ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ।