ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ନେଇ ଭାରତୀୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ସଂହିତା ବଢ଼ିଲା ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସରକାର ଆଇପିସିବଦଳରେ ଭାରତୀୟ ଦଣ୍ଡ ବିଧି ଲାଗୁ କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ଆଇପିସିର ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି। ନୂଆ ଆଇନରେ ୧୮ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ବଳପୂର୍ବକ ସମ୍ପର୍କ ରଖିବାକୁ ଦୁଷ୍କର୍ମ ପରିସରରୁ ବାଦ୍ ଦିଆଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଯଦି ପତ୍ନୀ ନାବାଳିକା ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ଏଭଳି ମାମଲାରେ ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା ରୁଜୁ ହେବ। ତେବେ ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା ଏବେବି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି। ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ତିନି ଜଣିଆ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କରିବେ। ବାସ୍ତବରେ ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ଅପରାଧ କରିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଆବେଦନ ଉପରେ ଦିଲ୍ଲୀ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଭାଜିତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାପରେ ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ଅପରାଧ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅଣାଯାଉ ବୋଲି ଆବେଦନରେ ଦାବି କରାଯାଇଛି।

ଆଇପିସି କ’ଣ କହୁଛି

– ଆଇପିସିର ଧାରା ୩୭୫ ରେ ଦୁଷ୍କର୍ମର ସଂଜ୍ଞା ଦିଆଯାଇଛି।

– ଆଇନରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଯଦି କୌଣସି ପୁରୁଷ ନିଜ ଇଚ୍ଛା ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି ମହିଳାଙ୍କ ସହ ଶାରୀରିକ ସମ୍ପର୍କ ରଖିବେ ତେବେ ତାହା ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେବ।

– ଯଦି ମହିଳା (ଅବିବାହିତ)ଙ୍କ ବୟସ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍, ତେବେ ତାଙ୍କ ସହମତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ। ଅର୍ଥାତ୍ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ନାବାଳିକାଙ୍କ ସହମତିକ୍ରମେ କରାଯାଇଥିବା ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେବ।

– ଯଦି ନାବାଳିକାଙ୍କ ବୟସ ୧୫ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ତେବେ ଏହା ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେବ।

– ଯଦି ପତ୍ନୀଙ୍କ ବୟସ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ତେବେ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାକୁ ଦୁଷ୍କର୍ମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯିବ ନାହିଁ। ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ବ୍ୟତିକ୍ରମଭାବେ ରଖାଯାଇଛି।

ସେପଟେ ୨୦୧୭ ଅକ୍ଟୋବର ୧୧ତାରିଖରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ରାୟରେ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ବ୍ୟତିକ୍ରମକୁ ଖାରଜ କରିଦେଇଥିଲେ। ଯଦି ପତ୍ନୀ ନାବାଳିକା, ବୟସ ୧୫ରୁ ୧୮ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏବଂ ନିଜ ଇଚ୍ଛା ବିରୁଦ୍ଧରେ ତାଙ୍କ ସହ ଶାରୀରିକ ସମ୍ପର୍କ ରଖନ୍ତି, ତେବେ ପତ୍ନୀ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା ରୁଜୁ କରିପାରିବେ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି। ରାୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଘଟଣାର ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ନାବାଳିକା ପତ୍ନୀ ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି, ତେବେ ଏହା ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯିବ।

ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟ ବିଧିର ବ୍ୟବସ୍ଥା

– ନୂଆ ଆଇନର ଧାରା ୬୩ରେ ଦୁଷ୍କର୍ମକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।

– ଏହା ଅଧୀନରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଯଦି କୌଣସି ପୁରୁଷ କୌଣସି ମହିଳାଙ୍କ ସହ ଜୋରଜବରଦସ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ରଖନ୍ତି କିମ୍ବା କୌଣସି ଜିନିଷକୁ ନିଜ ପ୍ରାଇଭେଟ ପାର୍ଟରେ ହାତ ରଖନ୍ତି ତେବେ ଏହା ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେବ।

– ନାବାଳିକାଙ୍କୁ ଦୁଷ୍କର୍ମ କିମ୍ବା ଗଣଦୁଷ୍କର୍ମ କଲେ ମୃତ୍ୟୁ କିମ୍ବା ଆଜୀବନ କାରାଦଣ୍ଡ ହୋଇପାରେ।

– ଯଦି କେହି ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ନାବାଳିକାଙ୍କ ସହମତିରେ କିମ୍ବା ବିନା ଯୌନ ସମ୍ପର୍କ ରଖନ୍ତି ତେବେ ଏହା ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେବ। ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ଝିଅର ସମ୍ମତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ।

– ଯଦି କୌଣସି ପୁରୁଷଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ଏବଂ ପତ୍ନୀଙ୍କ ବୟସ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ନୁହେଁ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଦୁଷ୍କର୍ମ କରାଯିବ ନାହିଁ। ଅର୍ଥାତ୍ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦୁଷ୍କର୍ମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।

ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ଓକିଲ ଜ୍ଞାନନ୍ତ ସିଂହ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ଆପଣ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟକୁ ଦେଖିବେ, ତେବେ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ପତ୍ନୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇପିସିରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ରଖାଯାଇଥିଲା ତାହାକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ ବିବାହିତ ନାବାଳିକାଙ୍କ ଉପରେ ଏପରି ଏକ ମାମଲା ଛାଡ଼ିଦେଇଥିଲେ ଯେ ସେ ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦୁଷ୍କର୍ମ ଅଭିଯୋଗ କରିପାରିବେ। ଯଦି ସେ ଅଭିଯୋଗ ନ କରନ୍ତି ତେବେ ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା ନାହିଁ।

ସେହି ବିବାହ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ହେବ ?

ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଝିଅର ବିବାହ ବୟସ ୧୮ ବର୍ଷ ଏବଂ ପୁଅର ବିବାହ ବୟସ ୨୧ ବର୍ଷ। କିନ୍ତୁ ହିନ୍ଦୁ ମ୍ୟାରେଜ୍ ଆକ୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ଝିଅର ବିବାହ ଅବୈଧ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହାକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରାଯିବା ଉଚିତ। ମୁସଲମାନ ଧର୍ମରେ ମଧ୍ୟ ଝିଅ (ଶାରୀରିକଭାବେ ବୟସ୍କ) ଅର୍ଥାତ୍ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ଝିଅର ବିବାହ ବୈଧ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଯେତେବେଳେ ଆଇପିସି ଗଠନ ହୋଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ପତ୍ନୀଙ୍କ ମାମଲାକୁ ବୈବାହିକ ଦୁଷ୍କର୍ମର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଯଦି କୌଣସି ନାବାଳିକା ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି, ତେବେ ସେହି ମହିଳା ଅଭିଯୋଗକାରୀ ହୋଇପାରିବେ। ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ନାବାଳିକା ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଅଭିଯୋଗ କରିବାର ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଥିଲା।

କିନ୍ତୁ ଏବେ ନୂଆ ଆଇନରେ ନାବାଳିକା ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୁଷ୍କର୍ମ ହେଲେ ଏଭଳି ସମସ୍ତ ମାମଲାରେ ମାମଲା ରୁଜୁ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବ। ଏଭଳି ମାମଲା କଗ୍ନିଜେବଲ ଅପରାଧ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆସିବ, ଅର୍ଥାତ୍ ଅଭିଯୋଗକାରୀ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇପାରିବେ ଏବଂ ସୂଚନା ମିଳିଲେ ପୁଲିସ ନିଜେ ମାମଲା ରୁଜୁ କରିପାରିବ।

ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ ଓ ମୁସଲିମ ପର୍ସନାଲ ଲ’ ୧୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ଝିଅର ବିବାହକୁ ଅବୈଧ କରିନଥିବାବେଳେ ଏଭଳି ବିବାହ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ହେବ?

ଏଭଳି ସମସ୍ତ ବିବାହରେ ଯଦି ପତ୍ନୀଙ୍କ ବୟସ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ତେବେ ଏହି ସବୁ ମାମଲା ନାବାଳିକାଦୁଷ୍କର୍ମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆସିବ କି?

ଏଭଳି ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲାରେ କେବଳ ନାବାଳିକାଙ୍କୁ ଅଭିଯୋଗ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିବ ନା କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧ ହେଲେ ପୁଲିସ ମଧ୍ୟ ଅଭିଯୋଗ କରିପାରିବ? ମନେରଖନ୍ତୁ, ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲାକୁ ସମାଜ ବିରୋଧୀ ଅପରାଧ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ

ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ଯଦି ନାବାଳିକା ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅପରାଧ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଏ, ତେବେ ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ବିବାହକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଜରୁରୀ। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନଭାବେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଭଳି ବିବାହ ଜାରି ରହିବ ଏବଂ ଆଇନଗତ ବିବାଦରେ ମାମଲା ଜଟିଳ ହେବାରେ ଲାଗିବ।